ارزش کمک های ایران در جنگ جهانی دوم:
مبحث جنگ های جهانی اول و دوم و به ویژه جنگ جهانگیر دوم در ایران و پیامد های ناگوار و فشارهای اجتماعی، اقتصادی و معیشتی که گریبان گیر مردم ایران گردید،بحثی نیست که بتوان از آن چشم پوشی کرد. کشور و مردمی که هیچ بستگی به طرفین درگیر جنگ نداشت و با وجود اعلام موضع بی طرفی رسمی خود، صحنه ی درگیری قوای متخاصم شد. ایران به دلیل برخورداری از موقعیت استراتژیکی در منطقه ی حساس خاورمیانه، داشتن راه های ارتباطی جهت حمل و نقل آذوقه و مهمات جنگی، هم مرز بودن با اتحاد جماهیر شوروی، برخورداری از منابع با ارزش نفتی، داشتن روابط سیاسی با قدرت های آن روزگار چون انگلیس، فرانسه، آلمان…و غیره دیگر بیشتر از هر سرزمین دیگری در منطقه ی خاورمیانه مورد توجه متفقین قرار گرفت تا با بهره مندی از امکانات بسیار مناسب ایران سرنوشت جنگ را که می رفت به سود متحدین به پایان برسد، به نفع متفقین تغییر دهند.
در واقع حصول پیروزی برای متفقین در این جنگ بدون توجه به ارزش گذاری مساعی کلیدی ایران در منطقه، کاملا غیر منصفانه است. چیزی که در منابع اروپایی به آن اشاره نشده و یا گذرا از آن گذشته اند. شوربختانه کم مهری و بی توجهی ما به تاریخ خودمان، سبب آن شده که اسناد و منابع ایرانی، که در نوع خود حکم منابع دست اول در وقایع جنگ جهانگیر دوم را دارند و گویای واقعیاتی هستند که در منابع و اسناد اروپایی کمتر می توان یافت، از دید پژوهشگران اروپایی دور مانده و یا مهم انگاشته نشده اند . منابع و اسناد ایران در این دوره بیانگر مصائب و سختی هایی است که ایران در طی جنگ جهانی دوم به خود دیده است و گویای حقایقی اند که جای خالی آنها در پژوهش های اروپاییان به شدت به چشم می خورد.
در ادامه ارزش کمک های ایران در جنگ جهانی دوم را از زبان سران درگیر در جنگ بشنویم:
- ” دولت های کشورهای متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی و ممالک متحده انگلستان کمک هایی را که ایران در تعقیب جنگ بر علیه دشمن مشترک و مخصوصا در قسمت تسهیل وسایل حمل و نقل مهمات از ممالک ماوراِ بحار به اتحاد جماهیر شوروی، به عمل آورده تصدیق می کند. “
وینستون چرچیل- ژ.و.استالین- فرانکلین: د. روزولت
از اعلامیه سه دولت راجع به استقلال و حاکمیت ارضی ایران
مورخ اول دسامبر 1943- نهم آذر 1322
- ” در انگلستان تمام مردم ممنون مساعدت های گرانبهای ایرانی در حصول پیروزی به مقصد مشترک بوده و مرهون خدمات آن در طول قرون متمادی به پیشرفت هنرهای زیبا و قوه فکریه و ادبیات ایران می باشند. “
ایدن
24 مهرماه 1322
- ” کشور ایران تعهدات خود را نسبت به ما و حکومت شوروی با کمال وفاداری انجام داده است و بنابراین مدتی است که من در این فکر بوده ام که ما نیز باید تعهدات مربوط به خود را انجام دهیم.”
ایدن
31 مرداد 1324
- ” هرگز نباید مساعدت های ذیقیمت دولت و ملت ایران را در راه پیروزی فراموش کرد. “
ژرژیدو
وزیر امور خارجه فرانسه
22 اردیبهشت 1324
- ” من مخصوصا می گویم: سهم ایران از تمام ملل جهان در این جنگ برای آزادی بیشتر خواهد بود.”
هودسن
رییس کل تبلیغات و اطلاعات امریکا
(در خاورمیانه و زمان جنگ )
- ” باید تصدیق کنیم که ایران جاویدان در این جنگ مقدس که بر علیه جنگ و برای تامین صلح است سهم بزرگی داشته است.”
دریفوس
سفیر کبیر سابق امریکا در ایران
آذر ماه 1322
- ” ایران با دادن نفت و با تامین راه حمل و نقل و مهمات به مقصد روسیه به پیشرفت کار متفقین کمک حیاتی نموده است .”
سر موریس پترسن
(معاون وزارت امور خارجه انگلیس)
21 خرداد 1322
سحر هاشمی
تاریخ پژوه
