بررسي اثربخشي آموزش تفکر خلاق بر خودکنترلی دانش آموزان مقطع ابتدایی شهرستان بوشهر

بررسي اثربخشي آموزش تفکر خلاق بر خودکنترلی دانش آموزان مقطع ابتدایی شهرستان بوشهر

رضا فراشبندی (دانشجوی دکتری گروه فلسفه تعلیم و تربیت، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران) / پگاه پروین (کارشناس ارشد گروه علوم تربیتی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران)  / زینب حبیبی دهنه سیری (کارشناس ارشد گروه علوم تربیتی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران)

پژوهش حاضر که با هدف بررسي اثربخشي آموزش تفکر خلاق بر خودکنترلی دانش آموزان مقطع ابتدایی شهرستان بوشهر انجام شده است از جمله ی پژوهش های نيمه آزمایشي با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را 25810 نفر از دانش آموزان مقطع ابتدایی شهرستان بوشهر تشکیل دادند. حجم نمونه اين پژوهش شامل 30 نفر بود که از طریق نمونه گیری تصادفی خوشه ای بدست آمد. به منظور جمع آوری اطلاعات از پکیج آموزشی حسنی (1393) و پرسشنامه خودکنترلی هومفری (1982) استفاده شد. روایی محتوایی و صوری پرسشنامه در پژوهش حاضر مورد تایید کارشناسان قرار گرفت. پایایی پرسشنامه خودکنترلی نیز با استفاده از ضرایب آلفای کرونباخ 0.86 بدست آمد. فرضیه های پژوهش با استفاده از تحلیل کوواریانس مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از یافته ها نشان داد که آموزش تفکر خلاق موجب ارتقاء هر یک از مولفه هاي خودکنترلی یعنی خودکنترلی میان فردی، خودکنترلی فردی و خودسنجی در آزمودنی های گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل شد.

دوره ابتدایی دوره ای است که به لحاظ عاطفی جسمانی و روانی دانش آموزان در مرحله رشد قرار دارند. لازم است معلم و والدین با شناخت ویژگی های مختلف دانش آموزان در این دوره سنی در صدد رفع هر چه بهتر نیازهای مختلف آن ها باشند. از طرفی اهمیت دوره ابتدایی در جهت رشد و شکوفایی استعداد دانش آموزان بسیار بااهمیت است. يكي از دلايل عمده بسياري از مشکلات رفتاري و شخصيتّي در دانش آموزان، ضعف در خودکنترلي است، بنابراين امروزه در اصلاح و درمان بسياري از اين مشکلات، پرورش و تقويّت خودکنترلي دانش آموزان نقش بسزايي ايفا مي كند (حسنی، 1396).

از طرفی خودکنترلی به معنای مدیریت رفتار و احساسات شخصی تعریف می شود. خودکنترلی مدیریت بر خویشتن است که انسان به واسطه آن، خود را ملزم به انجام یا ترک برخی امور می‌کند. رسیدن به این مدیریت، از طریق مهار امیال بوده و مفهوم ضمنی آن، فرونشانی یا مهارکردن است که تأثیر به سزایی در سلامت روحی و معنوی دارد. خودکنترلی مدیریت بر خویشتن است که با تقویت این نیرو، انسان می تواند بر نفس سرکش خود لگام زند و از انحرافات و جرایم دوری کند و به سوی کمال نهایی رهنمون شود. طبق نظر اکثر روانشناسان خودکنترلی یا قدرت اراده می تواند به معنی مقاومت در برابر وسوسه های کوتاه مدت به منظور دستیابی به   اهداف بلند مدت تعریف شود (گالا، 2018).

از سویی یکی از مهمترین وجوه تمایز انسان از دیگر موجودات تفکر خلاق است. تفکر خلاق مهارتی است که شخص از تلفیق   مهارت های حل مساله و تصمیم گیری از افکار یا روابط نو برخوردار شده و قدرت کشف و انتخاب راه حل های جدید را پیدا می کند.  قدرت دستکاری در ذهن و پدیده هاست، قدرت کشف و تولید ابزار و اندیشه های جدید است، که همه اینها به نوعی خلاقیت است. همه انسان ها کم و بیش خلاق اند و این توانایی همچون انواع هوش با درجات متفاوت در همه ما وجود دارد، مهم آن است که بتوانیم آن را شکوفا نموده، توسعه دهیم و به خدمت بگیریم. (استاپل، 2017).

در بحث اهمیت و ضرورت پژوهش باید بیان داشت که سیستم های مدارس، از کلاس اول تا دانشگاه، همگی بر این نکته تأکید دارند که دانش آموزان به جای استفاده از قدرت شگفت انگیز مغز برای ایجاد افکار جدید و تبدیل آنها به واقعیت، به ذخیره اطلاعات بپردازند، لیکن امروزه دانش آموزان در دنیایی زندگی می کنند که در حال تغییر و تحول است. دنیایی بسیار پیچیده، دنیایی که با مسایل بسیار دشوار روبروست. بنابراین دانش آموزان نیازمند کسب مهارت های تفکر خلاق، قابل انعطاف و دقیق هستند تا علاوه بر رویارویی با چنین مسایلی قادر به یافتن راه حل هایی برای پیشبرد فیزیکی و اجتماعی محیط خود باشند. با بهره گیری از تفکر خلاق، دانش آموزان قادر خواهند بود به آن دسته از تحولات اساسی که مدارس برای توسعه آموزش برای تمامی دانش آموزان به آن نیاز دارند، دست یابد. همچنین چگونگی موثر کردن فرایند آموزش و هدف نهایی آن که انتقال علوم، مهارت ها و ارزش هاست، یکی از مهم ترین دغدغه ها در نظام های آموزشی است. در نهایت آگاه کردن مدیران، معلمان مدارس و خانواده ها از نتایج این پژوهش و ضرورت برنامه ریزی در این زمینه می تواند نقش مهم و حیاتی در ارتقای خودکنترلي دانش آموزان داشته باشد.

مطالب مرتبط

Leave a Comment