تیم ملی و 90 سال بازیهای دوستانه
مهدی زارعی
آیا همیشه در پیدا کردن رقیب برای بازی تدارکاتی مشکل داشتیم؟
*****
حکایت بازیهای دوستانه تاریخ فوتبال ایران داستانی 90 ساله است با این حال، گذشت 90 سال از عمر این بازیها نیز دلیل نشده است که فوتبال ایران برای پیدا کردن رقبای تدارکاتی مناسب، دچار مشکل نشود. طی سالهای اخیرکه فیفا به شکل دقیق روزهای برگزاری مسابقات رسمی را مشخص کرده است، ناتوانی فوتبال کشورمان در یافتن رقیبی قدرتمند برای بازی های تدارکاتی بیشتر به چشم آمده است. در شرایطی که لغو یک جانبه مسابقات دوستانه می تواند موجب شکایت طرف مقابل به فیفا شود اما تا به حال رقبای مختلفی به بهانه های گوناگون از مسابقه دادن با ایران خودداری کرده اند. عربستان در سال 1384 به بهانه مرگ پادشاه خود؛ مالی در سال 1387 به دلیل سرد بودن هوا، فلسطین در سال 1393 به دلایل غیر مشخص، تایلند در سال 95 به دلیل مرگ پادشاه خود و سرانجام تعداد زیادی از حریفان در سالهای اخیر به بهانه این که بازیکنان شاغل در فوتبال امریکا نمی توانند به ایران سفر کنند، بازی با ایران را به زمانی دیگر موکول کردند؛ زمانی که هرگز فرا نرسید. یکی دو سال پیش هم که بازی ایران و ساحل عاج لغو شد و زمزمه لغو بازی با مراکش هم جدی تر از همیشه به گوش رسید. اتفاقی که البته رخ داد و ایران باز هم از برگزاری یک مسابقه خوب بازماند….
***********
مراودات دوستانه با همسایگان
اولین بار که تیمی از ایران برای برگزاری دیدار دوستانه راهی خارج از کشور شد مربوط به سال 1305 شمسی است. در آن زمان هنوز فدراسیون فوتبال ایران تاسیس نشده و عضو فیفا نشده بود.
تیم منتخب ایران از بازیكنان تیمهای كلوپ ایران، طوفان و اسپرت ارامنه تشكیل شده بود. در شرایطی كه از شكل‌گیری اولین تیم فوتبال باشگاهی در ایران حتی یك دهه هم نمی‌گذشت، این تیم با عنوان منتخب تهران به سوی بندر پهلوی حركت كرد. اسناد مربوط به این سفر نشان می‌دهد كه كلیه مخارج این تیم اعم از كرایه درشكه، كرایه اتوبوس، انعام به مستخدمین مهمانخانه قزوین، نهار و چای در كرج و رودبار، مخارج قند و چای، انعام دو شوفر کامیون و حتی خرید یك دفترچه برای میرمهدی ورزنده به دقت یادداشت شده تا پس از بازگشت به ایران، این هزینه‌ها به دستور رئیس‌الوزرا به تیم بازگردانده شود. اكثر بازیكنان ایرانی خودشان لباس و كفش خود را تهیه كرده بودند. اما چهار نفر نتوانستند كه از هزینه مربوط به خرید كفش برآیند. چنین شد كه برای آنها نیز كفش خریده شد و سرانجام تیم با كشتی به بادكوبه شوروی رفت. میرمهدی ورزنده (پدر ورزش نوین ایران) كه علاوه بر سرپرستی تیم، به عنوان خبرنگار نیز عازم بادكوبه شده بود، بعدها گفت كه قرار بود در روز 26 آبان ماه به سمت بادكوبه حركت كنیم. اما طوفان شدید سبب شد تا در روز 27 آبانماه حركت ما آغاز شود. یك روز بعد در بادكوبه بودیم و پس از دو روز استراحت مسابقه آغاز شد. سه مسابقه ایران در استادیومی خارج از بادكوبه برگزار شد كه تیم ایران پس از شكست (3ـ4) از تیم اول بین‌المللی بادكوبه، در برابر دانشگاه بادكوبه (0ـ0) مساوی كرد و آن‌گاه در هشتم آذرماه در حضور شش هزار تماشاگر با نتیجه (1ـ3) از نفت بادكوبه شكست خورد. این تیم در دهم آذرماه در میان استقبال مردم وارد تهران گردید.
*********
شکست های سنگین در بازیهای دوستانه
اولین بازیهای تدارکاتی فوتبال ایران با کشورهای همسایه ایران صورت گرفت. طی چند دهه ابتدایی شکل گیری فوتبال در ایران، رابطه سیاسی ایران به جز عراق با سایر همسایه ها ایده آل بود و اساس بازیهای تدارکاتی ایران بر مبنای همین روابط صورت می گرفت. در 1305 منتخب ایران برای برگزاری سه مسابقه دوستانه راهی بادکوبه شوروی شد و با دو باخت و یک تساوی به کار خود خاتمه داد. سه سال بعد نوبت به سفر منتخب آذربایجان به ایران بود که به نوعی دیدار برگشت مسابقه 1305 محسوب می شد. اما وقتی روسها با نتایج(11-0)، (3-1) و (4-0) منتخب تهران را شکست دادند، مشخص شد که این بازیها بیش از آن که دوستانه باشد حیثیتی است. تا جایی که بسیاری از فوتبالیست های متخب تهران از اندوه شکست برای همیشه از فوتبال کناره گیری کردند.
***************
منتخب مشهد به جای تیم ملی راهی افغانستان شد
بیشتر از یك دهه گذشت تا دومین تیم منتخب ایران در سال 1320 و درست در دورانی كه جنگ جهانی دوم در عالم بیداد می‌كرد، تشكیل شد و برای شركت در جشنهای استقلال افغانستان به این كشور سفر كرد. در اسناد از تساوی(0-0) ایران مقابل تیم ملی افغانستان یاد شده در حالی که این تیم با عنوان منتخب مشهد به سفر اعزام شده بود و بازی این تیم با افغانستان به هیچ عنوان بازی رسمی محسوب نمی شد.
سفر این تیم با حمله نیروهای متفقین به ایران مصادف گردید و بازیكنان ایران كه پس از برد (1-0) مقابل نماینده هند از تیم ملی افغانستان (0ـ1) شكست خورده بودند، در بازگشت مخاطره‌آمیز خود با مملكتی رو به رو شد كه حتی پادشاه آن تغییر كرده بود. شهریورماه 1320 بود و در هنگام بازگشت این تیم جنگ جهانی وارد ایران شده و منجر به استعفای رضاشاه شده بود.
چنین بود که دو دهه ابتدایی بازیهای ملی ایران، بدون حتی یک دیدار رسمی به پایان رسید…
