آخرین گفتگو با اولین گلزن ایران در جام جهانی/ مهدی زارعی
ایرج دانایی فرد: دوست داشتم برای نونهالان ایران مربیگری کنم/ در محله خواجه نظام الملک فهمیدم چه کاری در آرژانتین کرده ام!
ایرج دانایی فرد در تاریخ فوتبال ایران نامی جاودانه است. نامی که اولین گل ایران در جام جهانی را به ثمر رساند. فرزند علی دانایی فرد مثل پدر خود، کار را از تیم تاج آغاز کرد اما برای رسیدن به اوج، سر از تیمهای عقاب و پاس درآورد. به بهانه درگذشت ایرج، گفتگویی را منتشر می کنیم که قبل از جام جهانی به شکلی مختصر و مفید با او انجام دادیم.
شما یکی از اولین ایرانیانی هستید که در جام جهانی بازی کردید. از حال و هوای تیم ملی در آن ایام برای مان بگویید.
- ما براي حضور در جام جهاني 1978 كار دشواري داشتيم. در اردوهاي خوبي شركت كرده بوديم و حدود 5 بازي تداركاتي خوب نيز انجام داده بوديم. اما چون تجربه حرفه‌اي نداشتيم، تصور مي‌كرديم كه از هلند ممكن است هفت گل بخوريم و حتي از اسكاتلند 10 گل! در حالي كه در اين ديدار مقابل هلند سه گل خورديم كه دو تاي آن پنالتي بود. البته مشكل ما اين بود كه در فوتبال داخلي ما، داوران به سادگي پنالتي نمي‌گرفتند و به همين دليل به سادگي به آنها پنالتي داديم. در دومين ديدار مقابل اسكاتلند بهتر شديم و اگر ابراهيم قاسمپور موقعيت تك، تك خود را از دست نمي‌داد، حتي ممكن بود برنده شويم. در سومين ديدار نيز حشمت مهاجراني تيم را با سيستمي هجومي به زمين فرستاد كه سبب باخت (1ـ4) ما به پرو شد. درحالي كه اگر مثل مسابقات قبل، بازي مي‌كرديم، نتيجه‌اي بهتر مي‌گرفتيم
20 سال قبل از آن مسابقه، شما اولين گل ايران را در جام جهاني وارد دروازه اسكاتلند كرديد. چه خاطره‌اي از آن گل داريد؟
- وقتي گل زدم بسيار خوشحال شدم البته براي آندرانيك اسكندريان؛ زيرا او در آن مسابقه گل به خودي زده بود و اگر ايران با آن گل شكست مي‌خورد مطبوعات به او مي‌تاختند. البته نمي‌دانستم در ايران چه خبر است. وقتي در بازگشت به ايران وارد محله‌مان (خواجه نظام الملك) شدم، از ابتدا تا اواسط خيابان را پس از پلاكاردها و بنرهاي خوش آمد و تبريك ديدم. مطالب عبارت دنياي ورزش، كيهان ورزشي و چند روزنامه ديگر مرا آگاه ساخت كه چه كار مهمي انجام داده‌ام. در حالي كه تا وقتي در آرژانتين بودم، متوجه اهميت كارم نشدم.
و عضویت در تیم منتخب جام جهانی..
- يادم مي‌آيد كه در جام جهاني 1978 من و آندرانيك اسكندريان تنها بازيكنان آماتوري بوديم كه در تيم منتخب جام جهاني برگزيده شديم. من افسر نيروي هوايي بودم و فقط عصرها فرصت تمرين داشتم. كل درآمدمان از فوتبال حتي به 10 هزار دلار هم نمي‌رسيد اما در كنار نفراتي قرار گرفتيم كه ميليون‌ها دلار درآمد فوتبالي داشتند. حضور در كنار بازيكنان حرفه‌اي و شركت در ليگهاي حرفه‌اي كيفيت بازيكنان آماتور را بالا خواهد برد.
ايرج دانايي‌فرد پس از آن مسابقات راهی فوتبال امریکا شد. شما قطعا از دوران زندگي در ايالات متحده خاطرات زیادی دارد. دوست داريم مقايسه‌اي از وضعيت فوتبال اين دو كشور با هم داشته باشيد چرا آمريكا چهار سال پس از مسابقه با ايران در جام 98، به جمع هشت تيم برتر جهان رسيد؟ اما ایران که در این جام، مقابل امریکا پیروز شد، هرگز از گروه خود صعود نکرد؟
- آمريكايي‌ها توجه زيادي به فوتبال ندارند. آنها در دوران خردسالي و كودكي، توجه زيادي به فوتبال دارند اما بسياري از اين نظرات پس از ورود به دانشگاه، فوتبال را كنار مي‌گذارند. در تمام اين دوران بهترين پزشكان و متخصصان بالاي سر بازيكنان هستند. آن چه كه سبب پيشرفت اين تيم مي‌شد، حضور بازيكنان آنها در ليگهاي اروپايي بود. آنها حداقل 20 بازيكن ملي‌پوش در فوتبال اروپا داشتند.
كمي درباره تيم ملي كنوني صحبت كنيد. نظرتان درباره طرح كي‌روش براي برپايي اردوي بلند مدت چيست؟
- به نظر من كي‌روش فقط بايد كيفيت جسمي بازيكنان را بالا ببرد. ما شش ماه در اردو بوديم تمريناتمان نيز در تپه‌هاي داوديه بود و يك بازيكن را روي دوش خود مي‌گذاشتيم و مي‌دويديم! علم نيز در حدي نبود كه بتوان ميزان دويدن و فعاليت بازيكنان را اندازه گرفت. اما الان شرایط تفاوت کرده و وقتی تیم تدارک ندارد، باید توان جسمی خود را بالا ببرد.
حضور يك مربي ايراني را در كنار كي‌روش را لازم مي‌بينيد يا خير؟
- چنين مسأله ضروري است زيرا اين مربي با آداب و رسوم بازيكنان بيشتر آشناست. ضمن اين كه تجربه و دانش كي‌روش نيز به اين مربي انتقال مي‌يابد. البته باید این مربی ایرانی، بزرگ باشد. اميد نمازي سی سال قبل در لس‌آنجلس، مدرسه فوتبال داشت امّا زماني كه ما بازيكن تيم‌ملي بوديم، در كنار فرانك اوفارل سرمربي ايران، امثال حشمت مهاجراني و اصغر شرفي بودند. به اين ترتيب تجربيات اوفارل به اين مربيان منتقل شد. طبيعتاً امثال نمازي يا حتي خود من براي دستياري كي‌روش مناسب نيستيم زيرا سالها از ايران دور بوده‌ايم و از فرهنگ حاكم برجامعه فوتبال، اطلاع كمي داريم.
و صحبت پاياني …
- من متعلق به دوراني هستم كه قبل از بازي لازم بود سنگها را از زمين خاكي برداريم تا بتوانيم در آنجا بازي كنيم. سالها پيش كه در ايران بودم، مدرسه فوتبالي در داوديه تشكيل داديم كه تنها سه گروه 20 نفره از كودكان 7 تا 14 ساله را براي اين مدرسه انتخاب كرديم. محمدطاهري بازيكن تيم ملي فوتبال يكي از محصولات اين مدرسه بود و يكي ديگر از اين نفرات مورد توجه تيم پايه منچستريونايتد قرار گرفت و هزينه او توسط يونايتد پرداخت شد و وي به انگلستان رفت. اما اكنون نيز با چيزهايي كه از فوتبال ايران شنيده‌ام، اشتياقي براي مربيگري ندارم مگر در بخش نونهالان.
