در میان پیروان آئین مهرپرستی ، روز بیست و پنجم دسامبر ، روز تولد مهر بود که آن را جشن می گرفتند . مساله زایش مهر ، با توجه به سابقه های اساطیری ، در واقع امری شگفت است. صخره ای آبستن می شود و میترا از دل آن صخره زاده می شود. بیرون آمدن از دل سنگ با برهنگی همراه است. اما کلاهی شکسته بر سر و به دستی خنجر و به دستی دیگر مشعل دارد. پرستندگان مهر غالبا آئین پرستش را در دخمه هایی که در دل صخره…
ادامه مطلب...دسته: تاریخ ایران
پنجره های «اُرُسی» در بناهای ایران
پنجره های «اُرُسی» در بناهای ایران جواد پارسای پنجرههایی که در بناهای کهن آجری در ایران، برای هواگیری داخل ساختمان، در بخش بالایی پیشانی بنا، یا درزیر سقف تعبیه شده بودند، پا به پای آفرینشهای معماری، به زیبایی و شکوفایی درخورتحسین گام نهادند. هنرگرهسازی، نخست در معماری روی نمود. بنّاها و معماران که بیشتر، با سنگ و آجر و کاشی سروکارداشتند، با ابتکار درعمل، راهگشای آفرینش بسیاری از هنرهای جانبی معماری شدند. گرهچینی نیز یکی از هنرهایی است که گام نخستین آفرینش خود را مدیون ابتکار و آزمایش عملی بنّایان…
ادامه مطلب...ایران ستیزی، بیگانه دوستی
ایران ستیزی، بیگانه دوستی نویسنده : جواد پارسای ایران ستیزی فرهنگی من از بیگانگان هرگز ننالم چه با من، هرچه کرد، آن آشنا کرد ایران امروز به سبب دگرگونیهای داخلی و جبههگیریهای سیاسی کشورهای سودجوی، در دوران سختی بهسرمیبرد. ایران ستیزی، دوباره اوج گرفته و متاع رایج بازار کنونی شده است. ولی این پدیدهی نابهنجار سیاسی ریشه در تاریخ ایران دارد. شگفتی اینجاست که ایران ستیزانی که هر یک بهگونهیی دروازههای کشورمان را به روی مهاجمان گشودهاند، درتاریخ آشفتهی ایران، از سوی ایرانستیزانی دیگر، قهرمانان ایراندوست معرفی شدهاند.…
ادامه مطلب...زرتشت
پیش از آنکه حکومت ساسانی به دست مسلمانان منقرض شود، آیین رسمی کشور ایران آیین زرتشت بود. این آیین همچنان که از اسم آن پیداست منسوب به شخصی است که اکثر مورخین معروف, نام او را زردتشت یا زرتشت ذکر کردنده اند. زرتشت از مردم مشرق ایران بود نه مغرب. درباره زادگاه زرتشت اختلاف است بعضی او را از مشرق ایران یعنی خراسان بزرگ و ماوراالنهر دانسته و برخی از آذربایجان پنداشتند. زرتشت قدیمی ترین پیامبر آریایی است. افلاطون در کتاب “السبیادس” برای نخستین بار از او نام برده است.…
ادامه مطلب...منشور کوروش
استوانهٔ کوروش یا منشورِ کوروش لوحی از گِلِ پختهاست که در سال ۵۳۸ پیش از میلاد به فرمانِ کوروش بزرگ هخامنشی نگاشته شدهاست. بهتازگی بخشهایی از نسخهٔ دیگری از متنِ استوانه بر روی دو قطعه لوحِ گِلی در مجموعهٔ بابِلیِ موزهٔ بریتانیا شناخته شدهاست که بازماندهٔ نسخهٔ بایگانی شدهٔ همین استوانه است. نیمهٔ نخست این لوح از زبان رویدادنگارانِ بابلی و نیمهٔ پایانیِ آن، سخنان و دستورهای کورش بهزبان و خط میخی اکدی (بابلی نو) نوشته شدهاست. این استوانه در سال ۱۲۵۸ خورشیدی/ ۱۸۷۹ میلادی در نیایشگاه اِسَگیله (معبد مردوک، خدای بزرگ بابلی) در شهرِ بابِلِ باستانی پیدا شده و در موزه بریتانیا در شهر لندن نگهداری…
ادامه مطلب...جشن مهرگان
بسیاری از ایزدان آریایی با پدیده های طبیعت ارتباط داشته اند. ایرانی های شرقی مخصوصا از وقتی که در مرحله زندگی ده نشینی و کشاورزی پیش رفتند، در آنچه به جشن ها و نیایش ها مربوط است به مساله تغییر فصول توجه خاص ورزیده اند. جشن های پاییز که به شادی تاثیر خجسته خودشید در تابستان، افزودن محصول و پرورش دام بود، به میترا، خداوند دشت ها و رمه ها و پروردگار خورشید ارتباط داشت و مهرگان خوانده می شد. در تقویم کنونی تاریخ 16ام مهرماه جشن مهرگان در برخی…
ادامه مطلب...یک قاچ کتاب: ورود محمد شاه از سفرنامه اولیویه
یک قاچ کتاب: ورود محمد شاه از جانب حاکم به ما اطلاع داده بودند که شاه روز دوازدهم یا پانزدهم سپتامبر وارد تهران خواهد شد. پس روز هفتم و هشتم دستور جمع آوری اسبابها و تدارک مراجعت برگ و ساز داده، روز نهم از تجریش به تهران وارد شدیم. در بین راه سوارهای بسیار دیدیم که از لشگرگاه مرخص شده به خانه های خود به دهات می رفتند. چون به شهر رسیدیم تمامی کوچه ها از نفرات عسکری مملو بودند. همچنان کاروانسرایی که در آن منزل داشتیم، حجرات و بیرون…
ادامه مطلب...عاشقانه ای پر ابهام
عاشقانه ای پر بیم و ابهام در آن سالهایی که اعراب ایران را در می نوردیدند، در وقتی که به بخارا رسیدند زنی بر این شهر حاکم بود که او را می گفتند. خاتون زنی شیرین و نیکو بود و دل از سعیدبن عثمان سردار عرب ربود.گویا خاتون هم بر او دل داده است.اما قصه عشق این زن بر مردی که از نظر مردم غاصب و دشمن بود داستانی شورانگیز نشد و مردم از آن سرودهایی ساختند که در آن خاتون را به گونه ای سرزنش آمیز رسوا…
ادامه مطلب...زنان شیردل عصر مشروطیت
پیشگامان جنبشهای خیریه برای آموزشهای رایگان به دختران بیبضاعت چه کسانی بودند زنان شیردل عصر مشروطیت در تاریخ ایرانزمین آنجا که سخن از همراهی و یاریگری است، مرد و زن در کنار هم نقش ایفا کردهاند. برخی از زنان، شیردلانه کوشیدهاند با اقداماتی به آرمانهای والای انسانی خود دست یابند. اسناد تاریخی که اینگونه روایت میکنند. بررسی اینگونه اقدامات و فعالیتها، نقش زنان را در فرهنگسازی تاریخ، برای امروزیها روشن میکند. آگاهی زنان به حقوق خود در تاریخ معاصر ایران که با تأثیر از فرهنگ مدرن شکل گرفت،…
ادامه مطلب...گذری بر تاریخ زبان فارسی
فارسی زبانی است که امروز بیش تر مردم ایران، افغانستان، تاجیکستان و بخشی از هند، ترکستان، قفقاز و بین النهرین بدان زبان سخن می گویند، نامه می نویسند و شعر میسرایند. تاریخ زبان ایران تا هفتصد سال پیش از مسیح روشن و در دست است و از آن پیش نیز از روی آگاهی های علمی دیگر می دانیم که در سرزمین پهناور ایران – سرزمینی که از سوی خراسان (مشرق) به مرز تبت و ریگزار ترکستان چین و از جنوب شرقی به کشور پنجاب و از نیمروز (جنوب) به سند…
ادامه مطلب...