ایران ، نام کشور / ۳
ایران نامه
احمد اشرف، پیدایش تصور “‘ایران’ در معنای ‘وطن’ در عصر صفوی”، ایران‌نامه، سال سی‌ام، شماره ۲، تابستان ۱۳۹۴
در دورۀ ساسانی، که عصر تدوین رسمی هویت ایرانی بود، برای نخستین‌بار تاریخ سنتی ایران که شامل عهد اساطیری و عهد تاریخی بود، در خداینامه‌ها یا شاهنامه‌ها به نوشته درآمد و رسمیت یافت. در این میان، واژۀ “ایران” در معنای “کشور ایران” یا “مملکت ایران” برای نخستین‌بار در تاریخ ایران در القاب اردشیر اول، پایه‌گذار سلسلۀ ساسانی، دیده می‌شود؛ ابتدا در اعطای رسمی لقب “اردشیر، شاهنشاه ایران” که از آن پس در سکه‌های او نیز به کار می‌رفت. جانشین او، شاپور اول، نیز خود را “شاهنشاه ایران و انیران” می‌خواند. همین لقب را جانشینان پادشاهی ایران، از نرسه تا شاپور سوم، به کار برده‌اند. واژۀ “ایرانشهر” یا سرزمین پادشاهی ایران نیز در این دوران برای کشور ایران، که در معنای کل کشور ایران بود، به کار می‌رفت. در این دوره، به مقامات دولتی نیز القاب شغلی همراه با واژۀ ایران اعطا می‌شد که از آن جمله بودند فرماندۀ ارتش ایران که لقب “ایران‌سپهبد” داشت و ریاست مالیه که لقب “ایران‌آمارگر” داشت و حساب و کتاب دستگاه مالی را می‌رسید و “ایران‌دبیربد” که ریاست دستگاه اداری را بر عهده داشت.
http://irannameh.org/index…/journal/article/view/2231/3602
Ahmad Ashraf, The Emergence of Iran as a Vatan During the Safavid Era, Iran Nameh, Vol. 30, No. 2, Summer 2015
Photo:
http://fouman.com/…/Zanjan_Ottoman_Matrakchi_Nasuh_Map.jpg
بیژن شاهمرادی
۲۰ دی ۱۴۰۱
